افزایش آسیب‌های اجتماعی با طرد کودکان فاقد هویت از چرخه آموزش

طرد شدن گروهی از کودکان به واسطه نداشتن مدرک هویتی از مدارس و چرخه آموزش عواقبی ناخوشایند دارد؛ چراکه آموزش در کنار پرورش است و وقتی کودکی از این حق اولیه محروم می شود، در آینده باید شاهد افزایش میزان آسیب‌های اجتماعی در جامعه باشیم.

افسانه جلیلیان افزود: آموزش رابطه تنگاتنگی با کاهش آسیب و افزایش حس خودارزشمندی در افراد دارد. به همین دلیل وقتی فردی از نیاز اولیه اش مثل آموزش جا می ماند، حس خودارزشمندی ندارد.

وی تاکید کرد: آموزش در کنار پرورش است. وقتی کودکی وارد چرخه آموزش رسمی نشود، پرورش پیدا نمی کند، مهارت های دیگر از جمله مهارت حل مساله و نه گفتن را نیز یاد نمی گیرد و مجموعه این اتفاقات باعث می شود فرد مسیر درست را طی نکند و به این ترتیب در آینده شاهد افزایش میزان آسیب های اجتماعی در جامعه خواهیم بود.

این روانشناس در خصوص اهمیت آموزش در رشد شخصیتی و هویتی کودکان به ویژه کودکانی که به دلیل نداشتن مدارک هویتی از تحصیل بازمانده اند، اظهار داشت: کودکانی که اغلب شرایط این را ندارند که از آموزش رسمی استفاده کرده و سر کلاس های درس حاضر شوند، احساس متفاوت بودن و کمبود دارند. از رشد شخصیتی و روانی در فرایند اجتماعی جا مانده و رشد روانی مثبتی نخواهد داشت. در نتیجه مجموعه این عوامل به جامعه آسیب وارد می کند. همان طور که وقتی شرایط زندگی برخی از مجرمان را بررسی می کنیم، می بینیم به دلیل اعتماد به نفس پایین و نداشتن حس خودارزشمندبینی مسیر را اشتباه رفته اند.

وی تصریح کرد: این در حالی است که گاه حتی مسوولان مدارس بدون هیچ توضیحی به این کودکان می گویند که قادر به ثبت نام نیستند. از آنجایی که کودک درکی از این ماجرا ندارد که مدرک هویتی چقدر در ثبت نام وی در مدرسه اهمیت دارد، تصور می کند به دلیل کمبودی که در خود دارد، ثبت نام نشده است.

جلیلیان با بیان اینکه این کودکان در تعاملات اجتماعی و ارتباط گرفتن با دیگران نیز دچار مشکل می شوند، خاطرنشان کرد: وقتی این کودک به دلیل نداشتن مدرک هویتی قادر به ورود به سیستم رسمی آموزش کشور نمی شود، به غیر از گروه های شبیه خودش با دیگران نمی تواند ارتباط بگیرد. همین موضوع باعث می شود از نظر روانی نسبت به بقیه اعتماد و عزت نفسش پایین آمده و در برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران احساس کمبود کند.

این روانشناس تاکید کرد: همین حضور بچه ها در فضای تحصیلی و مدرسه و پوشیدن لباس فرم مدرسه می تواند در فرایند اجتماعی شدن کودکان تاثیر مثبتی بگذارد.

وی ادامه داد: اما وقتی این بچه ها از جامعه کنار زده می شوند، احساس تعلقی به جامعه ای که در آن زندگی می کنند، ندارند. وقتی از یکسری چیزها محروم می شوند و جامعه آنها را از حق مسلم شان که جزو ابتدایی ترین حقوق به حساب می آید کنار می گذارد، در آینده می توانند تبدیل به افرادی تخریبگر باشند که به دیگران آسیب وارد کنند. مثل کودکی که به مهمانی دعوت شده اما اجازه حضور در جمع مهمانان و استفاده از خوراکی های مهمانی را ندارد و در نتیجه این بچه احساس تعلق به آن محیط را پیدا نمی کند.

جلیلیان اضافه کرد: به طور معمول گروهی که از آموزش رسمی کشور جامانده اند، مهاجران و برخی نیز خانواده های ایرانی هستند که به دلیل سطح پایین فرهنگ، سواد یا چرخه ای از مشکلات اجتماعی و اقتصادی، نیازی به دریافت و تهیه مدرک هویتی برای فرزندشان را ندیده اند. به همین دلیل در ادامه این روند معیوب، گروهی از کودکان از ساده ترین امکاناتی که افراد عادی از آن برخوردار هستند، مثل مدرک هویتی محروم می مانند و دچار نقص، مشکلات روحی و کمبودهای زیادی می شوند.

این روانشناس با بیان اینکه کودکان درکی از مسائل اینچنینی ندارند و هنگام طرد شدن از جامعه مثل کنار گذاشته شدن از سیستم آموزش رسمی، ایراد را در خود جست وجو می کنند، افزود: برای مثال این سوال در ذهن کودک به وجود می آید که شاید کودکان دیگر زرنگ تر از او بوده اند که موفق به ثبت نام و حضور در مدرسه شده اند. مجموعه این تصورات نیز در ادامه باعث می شود کودکان دچار خود کم‌بینی و حقارت شوند.

وی اظهار داشت: بیشتر کودکانی که در این شرایط هستند، از چند جهت تحت فشار و آسیب قرار دارند؛ از یک طرف خانواده و مشکلاتی که دارد و از طرف دیگر جامعه و احساساتی است که در خودش با آن مواجه می شود و در نهایت حس ناکامی در وی شکل می گیرد.

جلیلیان تصریح کرد: این کودکان هیچ نقشی در سرنوشت خود نداشته اند، در صورتی که در سراسر دنیا کودکان باید از حقوق اولیه خود برخوردار باشند. به همین دلیل وقتی کودکی چه قانونی و چه غیرقانونی ساکن کشوری دیگر می شود، باید مثل همه افراد آن جامعه از حقوق اولیه اش که اصلی ترین آن نیاز به آموزش است، پس از خوراک، پوشاک و درمان برخوردار شود. چراکه طرد شدن این کودکان از فرایند اجتماعی شدن، در نهایت دودش به چشم همان جامعه می رود. فراموش نکنیم که همه ما در یک کشتی هستیم.